Wat zou je het liefst vergeten?/ 3-10-2017 Essay Draaisma./ 7-7-2019 Karin Bloemen signeert/ 19-10-2022 Karin Bloemen, voorzitter Commissie Hamer ( tegen seksueel misbruik) bij op1.

Douwe Draaisma is de psycholoog die zich intensief met de werking van het geheugen bezighoudt.

Bekend zijn zijn boeken als:
Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt  en
De heimweefabriek.

Trouw heeft een schrijfwedstrijd waarin deze vraag gesteld wordt:
Wat zou u het liefst willen vergeten?
Je kunt de bijdrage van 700 woorden inzenden tot 25 oktober naar internet@trouw.nl
en je maakt kans op plaatsing in Het Vergeetboek.
 
Een interessante vraag eigenlijk.
Denk ik dan aan die keer, de enige dat ik een boek gejat heb?
Of die hufter die ….
Ongetwijfeld zal die gebeurtenis of persoon die u wilt vergeten te maken hebben met schaamte, vernedering, pijn of verdriet.

De inzending mag poetisch zijn of wijsgerig of persoonlijk of melancholisch of analytisch.

Je kunt er veel kanten mee op,maar het gaat om de vraag:

Wat zou ik het liefst willen vergeten?
 

 
Op de site:bestaat niet meer!
zijn interessante bijdrages, filmpjes,muziek  ed te zien rond dit thema

---

3-10-2017

Essay mbt vergeten herinneringen.( OM WILLE VAN DE LEESBAARHEID VAN DIT BLOG INGEKORT)

Griet Op de Beeck. Wat weten we over trauma en herinneringen?

‘Het was tijd,’ zei Griet Op de Beeck toen Matthijs van Nieuwkerk haar vroeg waarom ze een boek over incest had geschreven. Het kwam uit de grond van haar hart. Bij de verschijning van haar nieuwe roman Het beste wat we hebben maakte ze publiek bekend dat ze zelf slachtoffer was van incest.

Ik vond het een indrukwekkend gesprek. Zichtbaar worstelend met haar emoties vertelde ze dat ze tussen haar vijfde en negende was misbruikt door haar vader. Ze wist dat nog niet zo lang. In een eerder afgenomen, maar na het gesprek in De Wereld Draait Door verschenen interview, vertelde ze dat ze bij het schrijven van Vele hemels boven de zevende, dus in 2013, ‘nog in totale onwetendheid over het misbruik’ leefde (NRC Handelsblad, 30 september 2017). Die onwetendheid verdween pas toen ze in therapie ging. Daar werd het misbruik ‘ontdekt’, zoals ze het in nog een ander interview formuleerde (Dagblad van het Noorden, 28 september 2017). Daarna had ze het nog een tijd voor zich gehouden, uit schuld en schaamte, want zo werkt dat nu eenmaal: de perfide omkering dat niet de dader, maar het slachtoffer zich schuldig voelt. Zeven jaar geleden had haar leven er nog uitgezien zoals het veel incestslachtoffers vergaat: een laag zelfbeeld, depressief, foute mannen, anorexia. Ze had toen nog geen idee waar al die ellende vandaan kwam.

Naarmate het gesprek vorderde kreeg ik meer bewondering voor haar moed. Haar verhaal kon ze alleen doen door tegelijkertijd allerlei intimiteiten prijs te geven: over de foute mannen in haar leven, de geringe eigendunk, de bijna-zelfmoord. Ik bewonderde ook de moed van Matthijs van Nieuwkerk die hier en daar reserves liet doorklinken over hoe zeker ze er eigenlijk van kon zijn dat dit misbruik werkelijk had plaatsgevonden. Is het haar niet als het ware aangepraat door de therapeute? Na die vraag maakte hij direct kennis met het verwijt dat juist dit soort scepsis en ongeloof het voor vrouwen zo moeilijk maakt met hun verhaal naar buiten te komen. En helaas is openlijke twijfel, daar heeft Op de Beeck gelijk aan, lang niet het ergste wat je kan overkomen als je over misbruik vertelt. Hoon, agressie, uitstoting, ridiculisering – vrouwen kunnen nogal wat over zich heen krijgen als ze hun moed bij elkaar hebben geraapt om met hun belaste verleden naar buiten te treden. In dezelfde NRC van het interview maakte Youp van ’t Hek daar in zijn column al een begin mee. Hij noemde haar verklaring een ‘bekentenis’. Bekentenis? Die term past in dezelfde omkering van schuld die zich bij de slachtoffers voordoet.

Het past ook in het psychoanalytische denken dat je dat vroege trauma onder ogen zal moeten zien. Het gaat niet vanzelf weg. Daarvoor is de bijstand van een therapeut nodig, het trauma ligt immers diep verborgen. Er zal door beiden hard gewerkt moeten worden. Het zal pijn doen. Het zal met schaamte en angst gepaard gaan. Gelukkig zijn er technieken die in het verleden hun werkzaamheid hebben bewezen. Hypnose. Regressietherapie. Lichaamsgerichte therapie. Misschien zijn er nachtmerries die geduid kunnen worden op symbolische verwijzingen naar het trauma. Na een lang en moeizaam proces begint het geheugen – of het lichaam – flarden van het trauma prijs te geven. Er duiken losse beelden op, associaties, emoties, vermoedens die zich gaandeweg verdichten tot een vastere vorm, een verhaal, nog steeds fragmentarisch maar met een verloop, een sfeer. Het is een verhaal dat zich moeizaam ontspint, maar toch steeds meer ‘puzzelstukje op zijn plaats laat vallen,’ zoals het meestal door het slachtoffer wordt geformuleerd. Het voelt alsof zich een orde begint te herstellen, een pijnlijke orde, een schaamtevolle orde (hoe onterecht dat gevoel ook is), maar toch een orde. Eindelijk begin

De meeste mensen dateren hun eerste herinnering ergens tussen hun derde en vierde jaar, met uitschieters naar vroeger of later. Dat juist dan het autobiografisch geheugen op gang begint te komen heeft heel waarschijnlijk met taal te maken: zodra een kind zichzelf kan vertellen wat het die dag heeft beleefd – en veel kinderen van die leeftijd doen dat als ze naar bed zijn gebracht – is de kans groot dat het die belevenissen blijvend kan vasthouden. Afwezigheid van taal zou dan een van de factoren zijn die verklaren waarom herinneringen voor het derde jaar zo schaars zijn. Maar het misbruik dat Op de Beeck heeft meegemaakt zou tussen haar vijfde en negende hebben plaatsgevonden. Daar kan afwezigheid van taal niet veel meer mee te maken hebben gehad.

Er is nog iets. Veel van het onderzoek naar hervonden herinneringen moet in het midden laten wat er werkelijk gebeurd is. Maar soms staat vast dat kinderen een traumatische gebeurtenis hebben beleefd. Ze waren getuige van een moordpoging op een van hun ouders of waren erbij toen hun moeder werd verkracht. Onderzoek naar hoe hun geheugen zich daarna gedroeg wijst op heel iets anders dan vergeten, al dan niet tijdelijk. De herinneringsbeelden bleven juist met grote hardnekkigheid in die kinderhoofden opduiken, in de vorm van herbelevingen, nachtmerries, flashbacks. Er verdwenen soms wel details of er begonnen discrepanties te ontstaan tussen eerdere en latere verslagen, maar de gebeurtenis zelf verdween niet uit het geheugen. Hun herinneringen hadden de trekken die vandaag de dag bij een posttraumatisch stresssyndroom (PTSD) worden aangetroffen: traumatische herinneringen laten zich juist niet verdringen, ze blijven in al hun pijnlijkheid aanwezig, ze geven het slachtoffer het gevoel dat de traumatische gebeurtenis nog maar net heeft plaatsgevonden, ze houden het lijf ook maanden later nog in een toestand van crisis en alarm.

De huidige opvattingen over wat zich bij traumatische gebeurtenissen in het geheugen afspeelt zijn het tegendeel van die van de psychoanalyse en de hervonden herinneringen. Geen verdringing als beschermingsmechanisme, geen afwezigheid van taal die herinneringen laat verdwijnen, er wórdt niets begraven, weggestopt of geblokkeerd, het probleem van mensen met een posttraumatisch stresssyndroom is juist dat ze de herinnering niet kwijtraken. De populariteit van EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) berust erop dat deze therapie met afgedwongen oogbewegingen er in veel gevallen in slaagt de emotionele belasting van zulke herinneringen tot hanteerbare proporties te reduceren. De herinneringen zelf verdwijnen niet.

Tot slot. Niemand kan bepalen wat een ander zich al dan niet kan herinneren. Je staat buiten het geheugen van de ander, je hebt alleen toegang tot dat van jezelf. Maar iedereen met een geheugen is af en toe ook met zijn eigen feilbaarheid geconfronteerd. Je dacht bij een of andere bijeenkomst te zijn geweest en later komt vast te staan dat je wat daar gebeurd is alleen uit de verhalen weet. Of je weet zeker dat je ergens niet bij was en later laat iemand je een foto zien: daar sta je. Je autoriteit over wat je je herinnert is niet absoluut.

Over je geheugen denk je in metaforen – je kunt niet anders. De feministische georiënteerde therapeute historicus Elizabeth Waites heeft in Memory quest. Trauma and the search for personal history (1997) een paar wijze zinnen geschreven over je persoonlijke omgang met je herinneringen. Je kunt je geheugen, als je dat verkiest, opvatten als een rechtszaal waarin geoordeeld wordt over waarheid en leugen, betrouwbaarheid en bedrog. In die metafoor gaat het om bewijs, toetsing, verificatie. Maar je kunt je geheugen ook opvatten als je woning, je huis. Dan gaat het erom dat je kunt leven met je herinneringen, je er thuis bij voelt, dat je een manier vindt om je in je geheugen op je gemak te voelen. Hoe waar of hoe onwaar je herinneringen zijn doet er dan niet toe. En ook niet of jouw herinneringen aan een gebeurtenis gedeeld worden door anderen.

In therapie wordt dat laatste perspectief in principe gerespecteerd. Als iemand zich in therapie meldt met de zelfdiagnose dat al haar of zijn problemen het gevolg zijn van een jeugd met een extreem overheersende moeder zal een therapeut niet snel zeggen: ‘Nou, toevallig ken ik jouw moeder en die ís helemaal niet zo overheersend.’ Iedereen heeft recht op zijn eigen beleving, zijn eigen herinneringen, zijn eigen gevoelens bij wat hem in het leven is overkomen. Maar als het om publiekelijk gedeelde herinneringen gaat heeft deze ruimhartigheid een grens waar het de betrokkenheid van anderen betreft. Beschuldigingen van misbruik trekken scheuren in families. Ook als de beschuldigde is overleden is het nog steeds zijn nagedachtenis die wordt aangetast. Ook postume schade is schade. De beschuldiging plaatst de meest nabije familieleden die nog wel leven, zoals een moeder, in de positie van iemand die blijkbaar niets in de gaten heeft gehad, signalen heeft gemist, misschien heeft weggekeken, hoe dan ook haar dochter niet heeft kunnen beschermen. En blijkbaar een man heeft liefgehad die haar eigen kind blijvend heeft beschadigd.

Wanneer eenmaal het pad van het opgraven van vergeten herinneringen is ingeslagen komt niemand er meer onbeschadigd uit. De vermeende dader niet, diens naasten niet, zelfs het vermeende slachtoffer niet, die zich geconfronteerd ziet met ongeloof en twijfel. Opnieuw: of de puzzel, zoals Griet Op de Beeck het in DWDD omschreef, uiteindelijk nog maar op één manier was te maken, daarover zal niemand van buitenaf iets beslissend kunnen zeggen. Maar wat we door onderzoek naar trauma en geheugen te weten zijn gekomen – en dat is voor psychologen ‘het beste wat we hebben’ – laat ruimte voor andere reconstructies, andere scenario’s, andere versies van haar verleden.

Douwe Draaisma

Douwe Draaisma is hoogleraar Geschiedenis van de Psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij schreef eerder over verdringen en hervonden herinneringen in Vergeetboek. Daarin zijn ook de verwijzingen te vinden van het hier besproken onderzoek. Zie voor meer publicaties over geheugen: www.douwedraaisma.nl.

——————————————————————————————————————

7-7-2019 Het is al weer 9 jaar geleden dat ik dit blog schreef en het is een onderwerp waar ik steeds weer, ook in lessen, aandacht voor had.

Hoewel ik geen fan van haar ben lijkt me dit boek een geweldig moedige bijdrage voor de grote aantallen lotgenoten.

Vanmiddag komt ze signeren bij Waanders. Zal ik er heen gaan?

Ze nam veel tijd voor de mensen, die haar hun verhaal vertelden als ervaringsdeskundigen. Het leek me vermoeiend voor Karin, dus ik hield het kort.Ik denk dat ze een boek kan schrijven over al die mensen met hun verhalen.Een juweeltje van een boek, vind ik het.Een hart onder de riem voor lotgenoten.

“Ik zal even vertellen waarom ik hier ben. In mijn lessen, als psycholoog, heb ik vaak aandacht aan dit onderwerp besteed en in iedere klas zaten mensen die het meegemaakt hadden.Dit boek lijkt me een moedig eerbetoon aan al die mensen.’Ze schreef een aardige tekst voorin: